YAKLAŞIM DERGİSİ:DAHİLDE İŞLEME VEYA GEÇİCİ KABUL REJİMLERİNDE KDVNİN TECİL VE İZDESİ

                                                                                            YAKLAŞIM DERGİSİ 2002 OCAK

DAHİLDE İŞLEME VEYA GEÇİCİ KABUL REJİMLERİNDE KDVNİN TECİL VE İZDESİ

DAHİLDE İŞLEME VEYA GEÇİCİ KABUL REJİMLERİNDEKATMA DEĞER VERGİSİNİN TECİL–TERKİN VE İADESİ

 

Sabri ARPAÇ*

 

I-GİRİŞ  

Vergi Kanunları’nda önemli değişikler yapan 4369 sayılı Kanun’un 62.maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 17. maddesinde; dahilde işleme ve geçici kabul rejimlerikapsamında ihraç edilecek malların üretiminde kullanılacak maddelerintesliminde bölgeler, sektörler veya grupları itibariyle Katma Değer VergisiKanunu’nun 11/1-c maddesi hükmüne göre işlem yaptırma konusunda Bakanlar Kurulu’nayetki verilmiştir.

BakanlarKurulu’nun 10.09.1998 tarih ve 98/11766 sayılı Kararı[1]ile dahilde işleme veya geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imalindekullanılacak maddelerin, dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesinesahip imalatçı ihracatçılara tesliminde tecil terkin kapsamında işlem yapılmasıuygun görülmüştür.

Daha sonra,31.07.2000 tarih ve 2000/1162 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı[2]ile demir-çelik, otomotiv ve otomotivyan sanayi sektöründe faaliyette bulunan imalatçı-ihracatçılara dahildeişleme ve geçici kabul rejimleri kapsamında ihraç edilecek malların imalindekullanılan maddeler tecil-terkin uygulamasından yararlanmaları uygunbulunmuştur.

Bakanlar Kurulu’ncaçıkartılan 16.04.2001 tarih ve 2001/2325 sayılı Kararname[3]ile dahilde işleme ve geçici kabul izinbelgesi kapsamında ihraç edilecek ürünlerin imalinde kullanılacak maddelerin bubelgelere sahip mükelleflere teslimi tecil-terkin kapsamına alınmış veuygulama ile ilgili olarak da 83 seri no.lu KatmaDeğer Vergisi Kanunu Genel Tebliği[4]yayınlanmıştır. 71 seri no.lu tebliğin[5]I. bölümü ile 75 seri no.lu Tebliğ[6]yürürlükten kaldırılmıştır.

Böylece dahilde işleme ve geçici kabul izin belgesikapsamında ihraç edilecek ürünlerin imalinde kullanılacak maddelerin bubelgelere sahip mükelleflere teslimi tecil-terkin kapsamına alınmak suretiylekapsam genişletilmiştir.

II- TECİL-TERKİN UYGULAMASINDANYARARLANACAK MÜKELLEFLER

Dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ithal edilen maddeleriçin Katma Değer Vergisi’nin ödenmemesi, yurt içinde üretilen emsali mallaraise Katma Değer Vergisi uygulaması yerli maddeler aleyhine rekabet eşitsizliğioluşturmaktadır. Yapılan düzenlemeyle bu eşitsizliği gidermek üzere dahildeişleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek malların üretimindekullanılacak maddelerin tesliminde de 2008 yılı sonuna kadar tecil terkinuygulaması getirme konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmektedir[7].

Madde gerekçesinden de anlaşıldığı üzere, ihracatı kolaylaştırmak ve artırmakiçin getirilen bu hüküm başlangıçta sadece tekstilve konfeksiyon, demir-çelik, otomotiv ve otomotiv yan sanayi sektörlerinde faaliyettebulunan imalatçı-ihracatçılara dahilde işleme ve geçici kabul rejimlerkapsamında ihraç edilecek malların imalinde kullanılan maddeler tecil-terkin uygulamasındanyararlanırken, 2001/2325 sayılı Kararname ile bu yetki genişletilmiştir. Dahiliişleme ve geçici kabul kapsamında ihraç edilecek malların üretimindekullanılacak maddelerin, dahili işleme veya geçici kabul izin belgesine sahipmükelleflere tesliminde 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11/1. maddesinin (c) bendi hükümlerinegöre işlem yapacakları yani tecil- terkin hükümlerine göre işlem yapacakları kararlaştırılmıştır.

Böylece, daha önce sınırlı mallarauygulanan tecil terkin uygulaması bu kez dahilde işleme ve geçici kabul izinbelgelerine sahip mükelleflerin belge kapsamındaki mallarının üretimindekullanılacak maddelerin tamamına uygulanacaktır.

Kararnameile alıcıların tecil-terkin uygulamasından yararlanabilmesi için;

1.                  KDV mükellefi olmaları,

2.                  Dahilde işleme veya geçici kabul izinbelgelerine sahip olmaları,

3.                  Düzenlenen faturalarda her bir mal türüneilişkin KDV hariç bedelin 2,5 milyar TL’yi aşması,

gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen 2,5 milyar liralık üst sınır tekstil konfeksiyonsektöründe; pamuk, yün, iplik ve kumaş dışındaki mallarda 500 milyon liraolarak uygulanacaktır. Dahilde işlemeizin belgesine sahip mükelleflere belge kapsamındaki madde ve malzemelerintecil-terkin sistemi çerçevesinde teslimi mükelleflerin isteğine bırakılmışken,sektörel dış ticaret şirketlerinin dahilde işlemeveya geçici kabul izin belgesi kapsamında imalatçı vasfı olmayan ortakları ileimalatçı olup olmadığına bakılmaksızın ortakları dışındaki firmalardan ihraçedilmek üzere mal almalarında tecil-terkin uygulaması zorunludur.

III- ALICILAR TECİL–TERKİN UYGULAMASINDAN YARARLANMALARIİÇİN NELER YAPMALIDIRLAR

A- ALICI VE SATICININ YAPACAĞI İŞLEMLER

Mal aldıkları mükelleflerin hesapladıkları katma değer vergilerinitecil-terkin kapsamında mal satanlara ödememek için sahibi oldukları dahildeişleme veya geçici kabul izin belgesini ibraz ederek belgede yazılı mallarınalımlarında tecil-terkin uygulaması kapsamında kendilerinden verginin alınmamasınıisteyebilirler.

Hesapladıkları katma değer vergisini mal sattıkları belge sahibimükelleften tahsil etmeyerek tecil ettirmek isteyen satıcı, talep edilen malın,belgedeki cins ve miktarına uygun olup olmadığını, daha önce satın alınanmiktarları da göz önünde bulundurarak, faturasını düzenleyeceklerdir.Düzenlenen faturada toplam bedel üzerinden hesaplanan katma değer vergisialıcılardan tahsil edilmeyecektir.

1- Dahilde İşleme İzin BelgesineGöre

Alıcının ibraz edeceği dahildeişleme izin belgesi ise; “İthal edilen maddeler ile ilgili bilgiler” bölümüsatıcı tarafından düzenlediği faturaya uygun olarak doldurulacak kaşe basılaraksatıcı tarafından imzalanacaktır.

2- Geçici Kabul İzin Belgesine Göre

İthal veya satın alınan mal geçicikabul izin belgesine istinaden teslim ediliyorsa bu takdirde belgenin uygunbir yerine; “Bu belgenin ............. sırasındaki.......... miktar/birim maldan ............miktarı...............tarih ve.................sayılı faturasıyla satılmıştır.” şerhi konulacak veimzalanıp kaşelenecektir.

3- Satıcının Düzenleyeceği FaturadaDikkat Edeceği Hususlar

Yukarıda açıklandığı üzere düzenlenen geçici kabul veya dahilde işlemeizin belgelerinin bir fotokopisi, belge sahibi tarafından imza ve kaşe kullanılmaksuretiyle onaylanacak ve satıcıya ya da ihracatçıyaverilecektir.

Satıcı tarafından hesaplanarak tecil-terkin kapsamında vergisi tahsil edilmeyenmallara ait düzenlenen faturaya; “KatmaDeğer Vergisi Kanunu’nun geçici 17. maddesi hükmü gereğince katma değer vergisitahsil edilmiştir.” ibaresi yazılacaktır.

Satıcı tarafından yukarıdaki esaslara göre teslim edilecek mallarındışında anılan belgelerde yer almayan malların da teslimi halinde bu takdirde,fatura ayrı ayrı düzenlenecektir. Yani tecil-terkinkapsamındaki mallar için bir fatura diğer mallar için ise ayrı bir faturadüzenlenecektir.

Düzenlenen faturalarda her bir mal türüne ilişkin KDV hariç bedelin 2.5milyar lirayı aşması gerekir. Ancak, 2,5 milyar liralık üst sınır tekstil konfeksiyonsektöründe; pamuk, yün, iplik ve kumaş dışındaki mallarda 500 milyon liraolarak uygulanacaktır.

B- SATICININ DÜZENLEYECEĞİ KDV BEYANNAMESİNDE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR

Dahilde işleme izin belgesine veya geçici kabul izin belgesini ibraz edenalıcılara mal teslim eden satıcılar KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesi uygulamasınailişkin genel tebliğlerde yapılan açıklamalara göre işlem yapacaktır.

Ham ve yardımcı madde satıcıları tarafından bu dönemde verilecek beyannameye,alıcılar tarafından onaylanarak verilen geçici kabul veya dahilde işleme izinbelgesinin bir fotokopisi eklenecektir. İhracatçıya bu kapsamda teslim yapanimalatçılar ise beyannameye, ihracatçı tarafından şerh düşülen geçici kabulveya dahilde işleme izin belgesinin fotokopisini ekleyecektir.

Geçici kabul veya dahilde işleme izin belgesi kapsamında işlem yaparak teciledilen veya iade edilen vergisi, ihracatın koşullarına uygun gerçekleşmemesihalinde satıcılardan değil, alıcılardan gecikme faizi ve cezası ile birlikte aranacaktır.

IV- TERKİN VE İADE İŞLEMLERİ YEMİNLİ MALİMÜŞAVİR (YMM) RAPORLARINA DAYALI OLARAK YAPILACAKTIR

Dahilde işleme ve geçici kabul izin belgesine sahip imalatçı-ihracatçılartecil-terkin kapsamında satın aldıkları maddelerle imal edilen malların süresiiçinde ihraç edildiğini YMM’lerce düzenlenecek birraporla tespit ettireceklerdir.

YMM raporunda imalat kayıtlarındaki bilgileresas alınarak, üretim analizi ve randıman hesapları, yapılacaktır.

YMM raporları belge kapsamında ihracatınyapıldığı her dönem için ayrı ayrı düzenlenecektir.

KDV Kanunu’nun 83 seri no.lu Genel Tebliği ile YMM raporu ibraz etme mecburiyeti getirilmiştir. Belge kapsamındayapılan teslimlerin tespiti için rapor ibraz etme isteğe veya incelemeye bırakılmamıştır.

A- YMM RAPORUNDA BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER

YMM’lerin düzenleyecekleri raporlarda bulunmasıgereken bilgilerin dışında ayrıca;

1.                  Dahildeişleme veya geçici kabul izin belgesinin tarih ve sayısı,

2.                  Belgeningeçerlik süresi,

3.                  İhracatailişkin gümrük beyannamesinin tarih ve sayısı,

4.                  Fiiliihracat tarihi,

5.                  İhraçedilen malların cinsi, miktarı ve tutarı,

6.                  İhraçedilen malların üretiminde kullanılan maddelerin satıcılar itibariyle ayrı ayrı olmak üzere cins. miktar ve tutarı,

7.                  İhraçsüresi içinde yapılıp yapılmadığı

bilgilerin bulunması ve teyit alınan gümrük beyannamesinin onaylı bir örneğirapora eklenecektir.

B- YMM RAPORU SATICIYA VERİLECEK

Geçici kabul veya dahilde işleme izin belgelerine istinaden işlem yapan satıcılarınhesaplayıp alıcıdan tahsil etmeden vergi dairesince tecil edilen vergileri,imalatçı-ihracatçıların belge kapsamında satın aldıkları maddelerle imalettikleri malların süresi içinde ihraç edildiğini YMM’lercedüzenlenecek bir raporla tespit edeceklerdir.

YMM’lerin düzenledikleri bu raporlar, sözkonusu kapsamda ihracatın yapıldığı herdönem için ayrı ayrı düzenlenecek ve ikişerörneği ihracatın yapıldığı ayı izleyen ay başından itibaren 3 ay içinde ilgilisatıcılara verilecektir. Satıcılar bu raporu bağlı olduğu vergi dairesine ibrazetmek suretiyle tecil edilen verginin terkinini sağlayacaklardır.

Satıcı bu teslimle ilgili olarak iade edilecek katma değer vergisi beyanetmişse iade, alıcının gönderdiği rapor ile fatura fotokopisi veya bu faturalarıntarihi, sayısı ile fatura muhteviyat malların cinsi, miktarı ve tutarına ilişkinbilgileri içiren ve satıcı tarafından onaylanan bir listenin ibrazı üzerine ihracatlailgili katma değer vergisi iadelerinin tabi olduğu usul ve esaslara göre yerinegetirilecektir.

1- YMMRaporlarının Süresinde Verilememsi Halinde Mühlet Verme

Yukarıda da belirtildiği üzere, belge kapsamında satıcılardan alınan maddeleriihraç ettikleri malların üretiminde kullandıklarına dair YMMraporlarını ihracatın yapıldığı ayı izleyen ay başından itibaren 3 ay içindeilgili satıcılara verilecektir. Bu raporları bu süre içinde verilmesi ve bununiçin geçerli bir mazereti bulunan mal alıcıları VUK’un17. maddesine göre vergi dairesince bu sürenin en çok bir katı kadar ek süreverilebilecektir.

VUK’un 17. maddesinde; zor durumda bulunmalarıhasebiyle vergi muamelelerine müteallik ödevleri süresi içinde yerine getiremeyecekolanlara, kanuni sürenin bir katını geçmemek üzere,Maliye Bakanlığınca münasip bir mühlet verilebilir. Bunun için:

1.    Mühlet isteyen, sürenin bitmesinden evvel yazıile istemde bulunmalıdır.

2.    İstemde gösterilen mazeret, mühlet verecek makamtarafından kabule layık görülmelidir.

3.    Mühletin verilmesi halinde verginin alınmasıtehlikeye girmemelidir.

Maliye Bakanlığı mühlet verme yetkisini tamamen veya kısmen mahalli maliyeteşkilatına devredebilir.  

Raporların çeşitli nedenlerle süresinde yetiştirilememesi halindealıcılar yukarıdaki esaslara göre Maliye Bakanlığından mühlet isteme konusundatitiz davranmalıdırlar.

2- İmalatçıların Belge KapsamındakiMallarla Ürettikleri Malları İhracatçılara Teslimi

Sahibi oldukları dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesinde yeralan malları alan imalatçılar bu malları kullanarak imal ettikleri malları doğrudankendileri ihraç edebilecekleri gibi ihraç kaydıyla da ihracatçılara teslim edebilirler.Bu kapsamda satın alınan ham ve yardımcı maddelerle imal edilen malların ihracatçıyatesliminde tecil-terkin uygulaması halinde, aynı rapor ile hem satıcının hem deimalatçının tecil edilen vergileri terkin edilebilecektir.

V- KOŞULLARIN İHLALİ

Dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesi kapsamında tecil edilen vergilerinihracatın belge kapsamında gerçekleşmesi ve yukarıda da açıklandığı üzere raporibrazı ile tecil edilen vergi terkin edilmektedir.

Ancak,tecil-terkin uygulaması kapsamında satın alınan mallardan üretilen mallarınizin belgesinde öngörülen süre ve şartlara uygun olarak ihraç edilmemesihalinde zamanında alınmayan vergi, tecil tarihinden itibaren vergi ziyaı cezası da uygulanmak suretiyle gecikme faizi ilebirlikte belge sahibi alıcıdan tahsil edilecektir.